Η συνεχιζόμενη εκτόξευση των τιμών στο φυσικό αέριο, η μεγάλη «απειλή» του χειμώνα και των μπλακάουτ, η «πτώση» των ΑΠΕ και ο ανταγωνισμός με την Ασία – Γιατί ακόμη και η Ρωσία αποδεικνύεται «αδύναμος κρίκος»
Αντιμέτωπες με την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, οι χώρες από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τη Γερμανία θα πρέπει, όπως αναφέρει το Bloomberg, να ελπίζουν σε ήπιες θερμοκρασίες για να περάσουν την περίοδο του χειμώνα.
Η Ευρώπη έχει έλλειψη φυσικού αερίου και άνθρακα και αν δεν φυσήξει ο άνεμος, θα μπορούσε να συμβεί το χειρότερο σενάριο με εκτεταμένες διακοπές ρεύματος που θα αναγκάζουν τις επιχειρήσεις και τα εργοστάσια να κλείσουν.
Η άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση «προετοιμάζεται» εδώ και χρόνια, με την Ευρώπη να εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από διαλείπουσες πηγές ενέργειας όπως η αιολική και η ηλιακή, ενώ οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα μειώθηκαν. Η αυστηρή περιβαλλοντική πολιτική ώθησε επίσης ορισμένες χώρες να κλείσουν τα λιγνιτικά και πυρηνικά εργοστάσια, μειώνοντας τον αριθμό των σταθμών παραγωγής ενέργειας που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως εφεδρικά σε περιόδους έλλειψης.
«Θα μπορούσε να εξελιχθεί πολύ άσχημα αν δεν ενεργήσουμε γρήγορα για να γεμίσουμε κάθε εκατοστό αποθήκευσης» δήλωσε ο Marco Alvera, Διευθύνων Σύμβουλος της ιταλικής Snam SpA. «Μπορείς να ζήσεις μια εβδομάδα χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αέριο», όπως λέει.
Η ζήτηση ενέργειας αυξάνεται από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη μέχρι την Ασία καθώς οι οικονομίες ανακάμπτουν από την παγκόσμια πανδημία, ενισχύοντας τη βιομηχανική δραστηριότητα και τροφοδοτώντας τις ανησυχίες για τον πληθωρισμό. Οι τιμές είναι τόσο υψηλές στην Ευρώπη που δύο μεγάλοι παραγωγοί λιπασμάτων ανακοίνωσαν ότι κλείνουν τα εργοστάσια ή περιορίζουν την παραγωγή τους.
«Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι οι υψηλότερες εδώ και 12 χρόνια για τους καταναλωτές και για τους μεγάλους χρήστες ενέργειας», δήλωσε ο Dermot Nolan, πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της βρετανικής εταιρείας ενέργειας Ofgem, σε συνέντευξή του στο Bloomberg TV.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν τριπλασιαστεί φέτος καθώς ο κορυφαίος προμηθευτής της Ρωσίας περιορίζει τις πρόσθετες παραδόσεις που χρειάζεται η ήπειρος για να ξαναγεμίσει τους χώρους αποθήκευσης μετά τον κρύο χειμώνα πέρυσι. Παράλληλα, ήταν δύσκολο να αποκτηθούν εναλλακτικές προμήθειες, με τα πεδία της Βόρειας Θάλασσας να υφίστανται βαριά συντήρηση μετά από καθυστερήσεις λόγω πανδημίας και με την Ασία να συγκεντρώνει φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση εκεί.
Οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου αύξησαν το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας καθώς οι ΑΠΕ «παρακμάζουν». Οι χαμηλές ταχύτητες ανέμου ανάγκασαν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να καίνε ακριβό άνθρακα, εξαντλώντας τα αποθέματα των πιο βρώμικων ορυκτών καυσίμων. Η ενεργειακή πολιτική έπαιξε επίσης ρόλο, με το κόστος των ρύπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση να ξεπερνά το 80% φέτος.
«Η παροχή φυσικού αερίου είναι μικρή, η παροχή άνθρακα είναι σύντομη και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν πάνε καλά, οπότε είμαστε τώρα σε αυτή την τρελή κατάσταση» δήλωσε ο Dale Hazelton της Wood Mackenzie Ltd.
«Οι εταιρείες άνθρακα απλώς δεν διαθέτουν και δεν μπορούν να προμηθευτούν τον απαραίτητο εξοπλισμό, ενώ οι κατασκευαστές δεν θέλουν πραγματικά να επενδύσουν».
Την ίδια στιγμή, τα ευρωπαϊκά αποθέματα φυσικού αερίου βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο για περισσότερο από μια δεκαετία αυτήν την εποχή του έτους. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Gazprom PJSC, Alexey Miller, δήλωσε ότι η Ευρώπη θα μπει στον χειμώνα σε περίπου ένα μήνα χωρίς να αναπληρώσει πλήρως τα αποθέματά της. Ο ρωσικός γίγαντας φυσικού αερίου πιέζει να ξεκινήσει τον αμφιλεγόμενο αγωγό Nord Stream 2.
Οι ελπίδες στον…καιρό
Έτσι η Ευρώπη χρειάζεται τώρα περισσότερο από ποτέ έναν ευνοϊκό καιρό. Ενώ οι μετεωρολόγοι λένε ότι οι θερμοκρασίες είναι απίθανο να πέσουν κάτω από το κανονικό τον επόμενο μήνα, οι προσδοκίες μπορούν πάντα να αλλάξουν, όπως πέρυσι, που οι χαμηλές θερμοκρασίες οδήγησαν τις τιμές LNG στην Ασία σε ρεκόρ τον Ιανουάριο.
«Μπορεί να συμβεί ξανά», δήλωσε ο Ogan Kose, Διευθύνων Σύμβουλος της Accenture. «Αν καταλήξουμε να έχουμε έναν πολύ κρύο χειμώνα στην Ασία καθώς και στην Ευρώπη, τότε μπορεί να δούμε μια εξωπραγματική άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου».
Το 2018, ένας βαρύς χειμώνας που έγινε γνωστός ως «Beast from the East» αιφνιδίασε τους εμπόρους ενέργειας. Φέτος υπάρχει επίσης μια πιθανότητα να αναπτυχθεί ξανά ένα ίδιο μοτίβο καιρού που μπορεί να φέρει ζεστό καιρό στην Ευρώπη, αλλά τείνει να μειώσει τις θερμοκρασίες στην Ασία.
Το Αμερικανικό Κέντρο Προβλέψεων για το Κλίμα (U.S. Climate Prediction Center) δήλωσε ότι υπάρχει 66% πιθανότητα το μοτίβο La Nina να επιστρέψει κάποια στιγμή από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο. Αυτό θα μπορούσε να επιδεινώσει τον ανταγωνισμό για τα φορτία LNG, καθώς οι αγοραστές από την Ιαπωνία μέχρι την Ινδία αρχίζουν να αγοράζουν υπό πανικό λόγω του φόβου ανταγωνισμού με την Ευρώπη.
«Δυστυχώς, είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο καιρός, δηλαδή όταν κάνει κρύο στις ΗΠΑ, κάνει κρύο και στην Ευρώπη και μετά κάνει κρύο στην Ασία», δήλωσε ο Alvera, ο οποίος ποντάρει στο υδρογόνο για το μέλλον στις πράσινες αγορές ενέργειας.
Η Ευρώπη θα χρειαστεί να περιορίσει τη ζήτηση εάν ο χειμώνας είναι κρύος, δήλωσε η Goldman Sachs Group Inc., προβλέποντας ότι η περιοχή θα αντιμετωπίσει διακοπές λειτουργίας. Υπάρχουν ήδη σημάδια άγχους, με την CF Industries Holdings Inc. να κλείνει δύο εργοστάσια λιπασμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Yara International ASA να περιορίσει την ικανότητα παραγωγής αμμωνίας κατά 40% έως την επόμενη εβδομάδα.
Οι διακοπές λειτουργίας κινδυνεύουν επίσης να πλήξουν την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Οι βιομηχανίες ζάχαρης και αμύλου επηρεάζονται επίσης, με τις γαλλικές Tereos SCA και Roquette Freres SA να προειδοποιούν για υψηλότερο ενεργειακό κόστος.
Και το φαινόμενο δεν σταματά εκεί. Η κορυφαία ευρωπαϊκή παραγωγός χαλκού Aurubis AG δήλωσε ότι οι υψηλότερες τιμές θα συνεχίσουν να μειώνουν τα περιθώρια για το υπόλοιπο του έτους. Ακόμα και ο χημικός γίγαντας BASF SE δήλωσε ότι δεν μπόρεσε να αποτρέψει πλήρως τον αντίκτυπο των ρεκόρ τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα, ο ρυθμός προμηθειών είναι απίθανο να βελτιωθεί σημαντικά σύντομα. Η Ρωσία αντιμετωπίζει τη δική της ενεργειακή κρίση και η Gazprom κατευθύνει την πρόσθετη παραγωγή της σε εγχώρια αποθέματα.
Οι τιμές πάντως θα μπορούσαν να παραμείνουν υψηλές ακόμη και αν η Ευρώπη έχει έναν ήπιο χειμώνα, δήλωσε ο Fabian Ronningen, αναλυτής της Rystad Energy AS. «Με τις τιμές του φυσικού αερίου να φτάνουν ήδη σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ στην Ευρώπη ενόψει της αυξανόμενης ζήτησης για το χειμώνα, θα μπορούσαν να κινηθούν ακόμη υψηλότερα τους επόμενους μήνες», δήλωσε η Stacey Morris, διευθύντρια έρευνας στην Alerian στο Ντάλας.
